I. "Tôi là một con người bệnh hoạn... Tôi là một kẻ đầy thù hận. Tôi là đứa không có sức lực. Tôi biết rằng cái gan của tôi đang rất tệ." Những lời trên đây là của Người Đàn Ông Dưới Hầm, kẻ không có tên, đã kể ra câu chuyện cay đắng của mình trong Hồi Ký Viết Dưới Hầm của Dostoievski.

Vì có những lúc anh yêu em Em cảm ơn anh! Và em ước mong rằng ở nơi khác Anh sẽ được sung sướng hơn (thơ Romain Roland)

Hơn 150 năm trước, 1846, khi vừa cho ra đời tác phẩm bất hạnh "Những Đoạn Chọn Lọc Từ Các Lá Thư Gửi Bạn", Gogol đã gặp ngay sự chống đối dữ dội của hầu hết các nhà văn, nhà phê bình cùng nhiều tầng lớp độc giả Nga. Biết bao mũi dùi nhắm thẳng vào ông.

Đêm đông sầu sao rơi xuống mau như linh hồn ai than khóc lâu vất va nhung nhớ người dương thế thiên thu còn thương tội đời nhau (TTBG) Khi lật xong các lá bài đang bày trên bàn, bà thầy bói nhìn thẳng vào tôi, nói ngay:

VIII Paris. Khí trời đã trở lại ấm áp. Những tia nắng vàng nhẩy múa trên các đọt cây. Chim trên cành chợt cao tiếng hát. Cỏ hoa như muốn trẩy mình lên. Mùa Xuân đang trở về sau những ngày mùa Đông vô cùng buốt giá.

I. Mối giao thiệp giữa ông Lê Hữu Mục và tôi tuy chỉ ngắn ngủi qua một lần gặp nhau chớp nhoáng tháng 1/1996 ở Santa Ana và các cuộc trò chuyện viễn liên Motréal-California, nhưng tình thân bác cháu, hơn nữa, một bậc tiền bối và một hàng đàn em, có thể gọi là đáng nhớ.

Tháng 10 đầu thu, 1993. San Jose. Những cơn ho rũ làm đau rát cả vùng ngực tôi thì ít, nhưng bóp thắt tâm tư mẹ tôi lại rất nhiều. Thực mà viết, tôi không chịu được phải nhìn bà tự ý đi bổ những thang thuốc Bắc, đem về cặm cụi nấu cả ngày, xong bưng lên đưa cho tôi uống.

Thập niên 1830 ở Nga, tiếp theo sự dẫn đầu cùng cái chết bi thảm của Púshkin, chàng trẻ tuổi kiêu ngạo sáng giá Lermontov được nhìn nhận là thi sĩ vĩ đại thứ hai, một thiên tài họa hiếm làm rộ lên trong vòm trời thi ca Nga những đóa hoa rực rỡ.

Tại Pháp, không hình thức văn chương nào lại bị công kích tàn nhẫn như loại văn phê bình. Những nhà phê bình Pháp thường được đưa lên bàn mổ bằng luận điệu đầy khinh bỉ, cũng giống như các nhà phê bình Anh và Mỹ đã bị. Sartre từng gọi những nhà phê bình là "người canh giữ nghĩa địa.

(Tặng những anh chiến sĩ đã sát cánh với cố thiếu úy Nguyễn Ngọc Thùy trên chiến trường Quảng Ngãi 1968 xa xưa.) Một đời, anh yêu vùng tóc mây huyền ảo đó Đã vắng xa rồi, ai vuốt tóc em khi chiều xuống cô liêu? Nha Trang 30/7/1968, thứ tư.