Cụ bà lẳng lặng ngồI chồm hổm giữa mảnh sân nhỏ. Trong cái lạnh sắc của mùa Thu Paris, cụ thu một tay vào túi áo, tay kia uể oải lượm những viên sỏi, vất vào cái rổ sứt cạp cạnh cụ. Bây giờ, cụ chỉ còn mỗI một công việc duy nhất là nhặt sỏi trong vườn cho sạch mắt!
MớI tháng trước, cụ bà có cả bầy gà vịt gần chục cọn Nuôl lậu, chứ cụ làm gì biết luật mà xin phép ai. Lúc d-ó, cứ bước ra sân là chúng túa ra, kêu nháo nhác chào cụ. Nhờ bận làm nghề chủ trại chăn nuôi mà cụ vui hẳn ra! Thực phẩm gà vịt, d-ã có thằng Tây cụ làm quen d-ược ở chợ trờI, vẫn chở cả bao bố tớI giao tận nhà cho cụ. Cụ chỉ nuôi bọn này béo núc béo ních lên, rồI chờ con cháu d-ến thăm là ngả ra d-ánh tiết canh, xáo măng, phợ\ Hễ ăn hết lứa nào, cụ lại d-ược anh con rể lễ mễ d-em tớI biếu cụ lứa khạc Thật không ngờ thằng Tây thực dân phải dọn nhà d-i xa, cắt d-ứt nguồn tiếp tế lương thực duy nhất cho lứa gà vịt d-ang d-ộ lợn GiờI hỡi! Như vậy, nghề tay phải của cụ coi như d-i d-ựt Cụ bà buồn d-ến xoặn ruột Thế rồI, cuốI cùng cụ cũng d-ành phải thịt hết lũ gia cầm còn lại. Giờ không còn gì d-ể làm, cụ phải ra sân nhặt d-á cho d-ỡ mụ ngượi/ NgồI xem téle à? Ngấy lắm! Trồng rau cải thì cụ không còn sức d-ào lỗ, nói chi d-ến giơ cuộc Cụ bà nay d-ã hơn 80 chứ ít ỏi gì?
- Thôi, cụ mẹ vào rửa tay rồI xơI cơm kẻo nguội! NgườI con gái út của cụ nói từ trong bếp rạ/
- Tao không ăn gì sật Không d-ói!
Cô út lại nài thêm câu nữa:
- Cụ ơI! Ngưng tay thội/ Không d-ói cũng phải ăn kẻo chết xuống d-ịa ngục, quỷ Tây d-en nó cũng chê gầy gò xấu xí d-ấy!
MọI hôm nghe con d-ùa, cụ bà cũng bật chửi tiên sư cha mấy câu cho d-ỡ nhạt miệng Nhưng lần này, cụ khoằm mặt xuống, vờ d-iếc không trả lờI cọn Một lát sau, cụ thò tay ra sau lưng d-ấm vỗ mấy cái cho d-ỡ rức mỏi, rồI ngồI dậy/ Cụ chợt hoa mắt, lảo d-ạo/ Từ khung cửa sổ, cô út d-ã d-ể ý canh cụ bà, cô vộI chạy vụt ra, d-ỡ lấy thân mẹ.
- Cụ ơI là cụ! D-ã bảo cụ d-ừng nhặt sạn nựa/ D-úng là dã tràng xe cát biển D-ông! Thôi, ngày mai không ra lượm liếc gì nựa/ Ngã một cái, khổ cả mẹ lẫn cọn
- Tao có cần mày d-ỡ d-ẩu/ Buông tay ra!
Nghe cụ bà nói cứng, nhưng cô út vẫn xốc nách dìu mẹ vào nhà.
Ở bàn cơm, cụ bà lơ d-ãng chọc d-ũa vào dĩa thịt kho tạu/ Tự nhiên cụ thấy chán sống quá d-ội\ Mấy bà bạn cùng lứa vớI cụ, hết bà Sửu d-ến bà Hợi, cứ tuần tự ra d-i từng ngườI một Nhìn lại, chỉ còn mỗI thân mình: Một cục thịt thừa! Vậy thì ăn khoẻ d-ể làm gì? Có bộ răng to và chắc hơn răng trong hàm ngựa ấy à? -Ở vào thờI d-iểm chân d-i chập choạng xuống lỗ huyệt này, bộ răng ấy thật vô duyên! Cụ bỗng thèm có một ngày nào d-ó, tất cả những d-ứa con của cụ tụ tập dướI mái nhà này, d-ể cụ có dịp mắng d-ứa nọ, gắt d-ứa kia như thuở xựa/ Nếu d-ược vậy, có chết cụ cũng thoả lòng! Tám d-ứa con, hết một nửa lưu lạc bên xứ Mỹ xa tít xa tặp Một d-ứa lấy chồng Anh Cát Lợi, giận cụ con yêu con ghét, thề không bao giờ trở về gặp lại mẹ. Hai d-ứa ở d-ây, d-ến thăm mẹ và em mỗI tuần, cũng làm cụ d-ỡ buộn Những ngày còn lại trong tuần, cụ thấy cô d-ơn và nhớ các con d-ến lạnh ngượi/ Nghĩ d-ến con cái, cụ nhói tim, lẩn thẩn hỏi cô út:
- Này, thằng Cả Vị chưa bao giờ qua d-ây thăm tao cả. Nó có nói chừng nào d-i Pháp khổng
- Cụ mẹ ơI, anh Vị có phòng mạch bên Mỹ, bỏ d-i chơI ngày nào là mất kiếm tiền ngày d-ó. Lại còn hộI d-oàn này, tổ chức kia cầm chận Mẹ biết rõ mà, anh Vị có muốn cũng không bao giờ d-i d-ược!
Cụ bà im lặng chan canh vào bát, cố dằn câu chửi d-ã d-ậu ngay trên lưỡi cụ. Tiên sư nó, nuôi cho ăn học thành tài, bây giờ báo hiếu như thế d-ấy! Lần sau cùng, cụ gặp thằng con cả của mình là lúc cụ lê thân qua Mỹ ăn d-ám cướI d-ứa út giại/ Cụ dấu giọng bực tức hỏi tiếp:
- Còn thằng Quan, hè này nó có tính d-ưa vợ d-i xem lâu d-ài bên d-ây khổng
- Anh Quan mớI lấy vợ d-ược vài năm, d-i d-âu cũng muốn rủ vợ d-i cụng Cô vợ của anh ấy lại sợ ngồI tàu bay, kêu ngộp thở vớI cuồng chân, nên không chịu d-i d-âu cả. Cho vàng, anh Quan cũng không chịu bỏ vợ ở nhà một mình!
Cụ bà thở dài, nghĩ d-ến d-ứa con út giại/ Cái thằng dễ chịu d-ến d-ộ ngày xưa cụ chả bao giờ phải tốn tiền mua quần áo cho nó. Không hiểu lúc d-ó, nó d-ào d-âu ra cái mẳc Chả bù những d-ứa con khác, cứ nhao lên vòi vĩnh cụ trăm thứ chi tiêu tốn kẹm Nhà d-ông con, d-ứa nào to mồm, d-ứa ấy không bị thiệt D-áng lý út giai d-ược nuông nhất, lại hoá ra bị quên lãng nhiều nhật Cụ hối hận, cứ nhắn vợ chồng nó qua d-ể cụ d-ích thân nấu nướng săn sọc Coi như một cách xin lỗI của cụ. Như thế là cụ xuống nước lắm d-ấy! D-i ra ngoài, cụ vẫn dèm các con của cụ dốt nát ngu ngộc Nói vậy cho chúng bớt kiêu, cụ nghĩ thế. Cụ lại không có thói quen âu yếm con cháu và cũng chẳng cần d-ứa nào âu yếm cụ. LờI thừa thãi nghe nhược ngườI lắm! Thế mà, lâu lâu cụ lại bị mâu thuẫn trong lọng Nhất là những lúc hai d-ứa con dâu d-ến thăm cụ. Chúng nó hay tíu tít sà vào ngồI sát cạnh cụ, bóp tay bóp chân, hỏi han những câu ngây ngô d-ến buồn cườI "Mẹ dạo này ốm d-i nhiều, chắc lại ít ăn, mất ngủ?" hoặc "Cụ mẹ có nhớ con khổng". Cụ vừa ngượng vừa cảm d-ộng Cụ bắt d-ầu quen dần với những cử chỉ âu yệm Thôi chết, cụ lại d-ể nỗI nhớ lang thang cả qua lũ con dâu dịu dàng!
Sau bữa cơm, cụ bà bóc một trái quít ăn, rồi vất vỏ vào xó nhà như thường lệ:
- Này, d-ừng quét mấy cái vỏ quít tao d-ể cho thơm nhà nhé! Cụ dặn cô ụt
Cô út nhăn mặt, cằn nhằn:
- Cụ mẹ cái gì cũng giữ, rác cả nhà. Chốc nữa con quét tất!
Cha mày, thờI buổI này nói cái gì cũng nhất d-ịnh phải cãi cho d-ược! Cụ bà bất mãn chửi thầm trong bụng, rồI d-ứng dậy thắp nhang ở bàn thờ cho anh con giai kế ụt Hôm nay giỗ của ạnh Cụ vuốt ve tấm hình của một thanh niên có khuôn mặt d-ẹp giai thông minh, mà cụ d-ặc biệt yêu mện Năm xưa, cụ xoay mãi mớI d-ược mảnh giấy miễn dịch cho cọn Không ngờ anh nổI giận, vứt toẹt tờ giấy vô phước vào bếp lò d-ang cháy, bỏ nhà, d-ăng lính vào không quận Lái máy bay dộI bom vài chuyến, rồI anh gãy cạnh Mất tịch Mảnh vụn phi cơ d-ược tìm thấy giữa d-ám rừng già nhiệt d-ớI, mà xác ngườI thì mịt mùng nơI nảo/ Cụ bà mòn mỏi tìm kiếm và chờ anh về từ hơn hai mươi lăm năm nay. Cụ d-ành lập bàn thờ, ghi ngày mất tích của con là ngày giỗ. Cứ mỗI lần nghĩ d-ầu bạc phải khóc tóc xanh, cụ vừa giận vừa thương cọn Phải chi nó d-ừng khí khái d-ốt cháy tờ giấy miễn dịch, thì giờ này, tệ lắm cũng kỹ sư!
Mắt của cụ bà chợt nhoà lệ vì xót thương d-ứa con vắn số. Cụ vộI lấy ống tay áo quẹt mắt, liếc nhanh về phía cô ụt Cụ không muốn con bắt gặp mình d-ang yếu lọng Sợ nước mắt lại trào ra, cụ uống vộI một ngụm trà rồI hấp tấp bỏ lên lậu/ D-i d-ược nửa chừng, cụ lại hoa mặt Chân lóng cóng, bước hụt một nhịp cầu thạng
Nhịp thang bước hụt ấy, d-ã lấy d-i sinh mạng cụ bà!
Cái chết của cụ chẳng khác một phép lạ! Lần d-ầu tiên sau 25 năm dài, tất cả con cái tám ngườI, mau mắn tụ về dướI một mái nhà. Anh Cả Vị hấp tấp bỏ mặc phòng mạch d-ương d-ông khách, cùng các hộI d-oàn bề bộn công việc của ạnh Anh Quan hôn vội cô vợ mớI cướI d-ược vài năm, bước vào máy bay một mịnh Chị Trâm dẹp nỗI giận mẹ d-eo d-ẳng trong lòng, hốI hả cùng chồng lái xe xuyên d-ường hầm từ Anh vào Phạp Những d-ứa con từ tứ phương, không ai bảo ai, nhập lại như những nhánh sông cuồn cuộn nước lũ tìm về d-ại dương, chỉ d-ể ngỡ ngàng d-au xót trước một vùng biển cằn khô trơ d-áy!
D-ưa mẹ ra nghĩa trang xong, buổI tốI hôm ấy, bên bàn ăn, tám anh chị em cùng ngồI ngơ ngẩn không ai nói vớI ai câu nạo/ Cô út im lặng dọn cợm Cô d-ể ý tóc anh Vị dạo này bạc gần hết, d-ầu ai cũng thoang thoáng vài sợi trặng Tất cả d-ã mất hẳn cái thói quen d-ùa nghịch ồn ào trong bữa cơm như thuở xựa/ Trong một khoảng khắc bất ngờ, cô chợt thấy mẹ d-ang ngồI hớn hở giữa d-àn cọn Cô không khóc nhưng nước mắt tự nhiên rơi! Chị Trâm ôm nhẹ vai em, giọng chị nghẹn ngào: "Phải chi có mẹ ngày hôm nay, em nhỉ? Cả nhà về d-ông d-ủ thì lại thiếu bóng mẹ\"
Thu-thuyền
5-1999
MớI tháng trước, cụ bà có cả bầy gà vịt gần chục cọn Nuôl lậu, chứ cụ làm gì biết luật mà xin phép ai. Lúc d-ó, cứ bước ra sân là chúng túa ra, kêu nháo nhác chào cụ. Nhờ bận làm nghề chủ trại chăn nuôi mà cụ vui hẳn ra! Thực phẩm gà vịt, d-ã có thằng Tây cụ làm quen d-ược ở chợ trờI, vẫn chở cả bao bố tớI giao tận nhà cho cụ. Cụ chỉ nuôi bọn này béo núc béo ních lên, rồI chờ con cháu d-ến thăm là ngả ra d-ánh tiết canh, xáo măng, phợ\ Hễ ăn hết lứa nào, cụ lại d-ược anh con rể lễ mễ d-em tớI biếu cụ lứa khạc Thật không ngờ thằng Tây thực dân phải dọn nhà d-i xa, cắt d-ứt nguồn tiếp tế lương thực duy nhất cho lứa gà vịt d-ang d-ộ lợn GiờI hỡi! Như vậy, nghề tay phải của cụ coi như d-i d-ựt Cụ bà buồn d-ến xoặn ruột Thế rồI, cuốI cùng cụ cũng d-ành phải thịt hết lũ gia cầm còn lại. Giờ không còn gì d-ể làm, cụ phải ra sân nhặt d-á cho d-ỡ mụ ngượi/ NgồI xem téle à? Ngấy lắm! Trồng rau cải thì cụ không còn sức d-ào lỗ, nói chi d-ến giơ cuộc Cụ bà nay d-ã hơn 80 chứ ít ỏi gì?
- Thôi, cụ mẹ vào rửa tay rồI xơI cơm kẻo nguội! NgườI con gái út của cụ nói từ trong bếp rạ/
- Tao không ăn gì sật Không d-ói!
Cô út lại nài thêm câu nữa:
- Cụ ơI! Ngưng tay thội/ Không d-ói cũng phải ăn kẻo chết xuống d-ịa ngục, quỷ Tây d-en nó cũng chê gầy gò xấu xí d-ấy!
MọI hôm nghe con d-ùa, cụ bà cũng bật chửi tiên sư cha mấy câu cho d-ỡ nhạt miệng Nhưng lần này, cụ khoằm mặt xuống, vờ d-iếc không trả lờI cọn Một lát sau, cụ thò tay ra sau lưng d-ấm vỗ mấy cái cho d-ỡ rức mỏi, rồI ngồI dậy/ Cụ chợt hoa mắt, lảo d-ạo/ Từ khung cửa sổ, cô út d-ã d-ể ý canh cụ bà, cô vộI chạy vụt ra, d-ỡ lấy thân mẹ.
- Cụ ơI là cụ! D-ã bảo cụ d-ừng nhặt sạn nựa/ D-úng là dã tràng xe cát biển D-ông! Thôi, ngày mai không ra lượm liếc gì nựa/ Ngã một cái, khổ cả mẹ lẫn cọn
- Tao có cần mày d-ỡ d-ẩu/ Buông tay ra!
Nghe cụ bà nói cứng, nhưng cô út vẫn xốc nách dìu mẹ vào nhà.
Ở bàn cơm, cụ bà lơ d-ãng chọc d-ũa vào dĩa thịt kho tạu/ Tự nhiên cụ thấy chán sống quá d-ội\ Mấy bà bạn cùng lứa vớI cụ, hết bà Sửu d-ến bà Hợi, cứ tuần tự ra d-i từng ngườI một Nhìn lại, chỉ còn mỗI thân mình: Một cục thịt thừa! Vậy thì ăn khoẻ d-ể làm gì? Có bộ răng to và chắc hơn răng trong hàm ngựa ấy à? -Ở vào thờI d-iểm chân d-i chập choạng xuống lỗ huyệt này, bộ răng ấy thật vô duyên! Cụ bỗng thèm có một ngày nào d-ó, tất cả những d-ứa con của cụ tụ tập dướI mái nhà này, d-ể cụ có dịp mắng d-ứa nọ, gắt d-ứa kia như thuở xựa/ Nếu d-ược vậy, có chết cụ cũng thoả lòng! Tám d-ứa con, hết một nửa lưu lạc bên xứ Mỹ xa tít xa tặp Một d-ứa lấy chồng Anh Cát Lợi, giận cụ con yêu con ghét, thề không bao giờ trở về gặp lại mẹ. Hai d-ứa ở d-ây, d-ến thăm mẹ và em mỗI tuần, cũng làm cụ d-ỡ buộn Những ngày còn lại trong tuần, cụ thấy cô d-ơn và nhớ các con d-ến lạnh ngượi/ Nghĩ d-ến con cái, cụ nhói tim, lẩn thẩn hỏi cô út:
- Này, thằng Cả Vị chưa bao giờ qua d-ây thăm tao cả. Nó có nói chừng nào d-i Pháp khổng
- Cụ mẹ ơI, anh Vị có phòng mạch bên Mỹ, bỏ d-i chơI ngày nào là mất kiếm tiền ngày d-ó. Lại còn hộI d-oàn này, tổ chức kia cầm chận Mẹ biết rõ mà, anh Vị có muốn cũng không bao giờ d-i d-ược!
Cụ bà im lặng chan canh vào bát, cố dằn câu chửi d-ã d-ậu ngay trên lưỡi cụ. Tiên sư nó, nuôi cho ăn học thành tài, bây giờ báo hiếu như thế d-ấy! Lần sau cùng, cụ gặp thằng con cả của mình là lúc cụ lê thân qua Mỹ ăn d-ám cướI d-ứa út giại/ Cụ dấu giọng bực tức hỏi tiếp:
- Còn thằng Quan, hè này nó có tính d-ưa vợ d-i xem lâu d-ài bên d-ây khổng
- Anh Quan mớI lấy vợ d-ược vài năm, d-i d-âu cũng muốn rủ vợ d-i cụng Cô vợ của anh ấy lại sợ ngồI tàu bay, kêu ngộp thở vớI cuồng chân, nên không chịu d-i d-âu cả. Cho vàng, anh Quan cũng không chịu bỏ vợ ở nhà một mình!
Cụ bà thở dài, nghĩ d-ến d-ứa con út giại/ Cái thằng dễ chịu d-ến d-ộ ngày xưa cụ chả bao giờ phải tốn tiền mua quần áo cho nó. Không hiểu lúc d-ó, nó d-ào d-âu ra cái mẳc Chả bù những d-ứa con khác, cứ nhao lên vòi vĩnh cụ trăm thứ chi tiêu tốn kẹm Nhà d-ông con, d-ứa nào to mồm, d-ứa ấy không bị thiệt D-áng lý út giai d-ược nuông nhất, lại hoá ra bị quên lãng nhiều nhật Cụ hối hận, cứ nhắn vợ chồng nó qua d-ể cụ d-ích thân nấu nướng săn sọc Coi như một cách xin lỗI của cụ. Như thế là cụ xuống nước lắm d-ấy! D-i ra ngoài, cụ vẫn dèm các con của cụ dốt nát ngu ngộc Nói vậy cho chúng bớt kiêu, cụ nghĩ thế. Cụ lại không có thói quen âu yếm con cháu và cũng chẳng cần d-ứa nào âu yếm cụ. LờI thừa thãi nghe nhược ngườI lắm! Thế mà, lâu lâu cụ lại bị mâu thuẫn trong lọng Nhất là những lúc hai d-ứa con dâu d-ến thăm cụ. Chúng nó hay tíu tít sà vào ngồI sát cạnh cụ, bóp tay bóp chân, hỏi han những câu ngây ngô d-ến buồn cườI "Mẹ dạo này ốm d-i nhiều, chắc lại ít ăn, mất ngủ?" hoặc "Cụ mẹ có nhớ con khổng". Cụ vừa ngượng vừa cảm d-ộng Cụ bắt d-ầu quen dần với những cử chỉ âu yệm Thôi chết, cụ lại d-ể nỗI nhớ lang thang cả qua lũ con dâu dịu dàng!
Sau bữa cơm, cụ bà bóc một trái quít ăn, rồi vất vỏ vào xó nhà như thường lệ:
- Này, d-ừng quét mấy cái vỏ quít tao d-ể cho thơm nhà nhé! Cụ dặn cô ụt
Cô út nhăn mặt, cằn nhằn:
- Cụ mẹ cái gì cũng giữ, rác cả nhà. Chốc nữa con quét tất!
Cha mày, thờI buổI này nói cái gì cũng nhất d-ịnh phải cãi cho d-ược! Cụ bà bất mãn chửi thầm trong bụng, rồI d-ứng dậy thắp nhang ở bàn thờ cho anh con giai kế ụt Hôm nay giỗ của ạnh Cụ vuốt ve tấm hình của một thanh niên có khuôn mặt d-ẹp giai thông minh, mà cụ d-ặc biệt yêu mện Năm xưa, cụ xoay mãi mớI d-ược mảnh giấy miễn dịch cho cọn Không ngờ anh nổI giận, vứt toẹt tờ giấy vô phước vào bếp lò d-ang cháy, bỏ nhà, d-ăng lính vào không quận Lái máy bay dộI bom vài chuyến, rồI anh gãy cạnh Mất tịch Mảnh vụn phi cơ d-ược tìm thấy giữa d-ám rừng già nhiệt d-ớI, mà xác ngườI thì mịt mùng nơI nảo/ Cụ bà mòn mỏi tìm kiếm và chờ anh về từ hơn hai mươi lăm năm nay. Cụ d-ành lập bàn thờ, ghi ngày mất tích của con là ngày giỗ. Cứ mỗI lần nghĩ d-ầu bạc phải khóc tóc xanh, cụ vừa giận vừa thương cọn Phải chi nó d-ừng khí khái d-ốt cháy tờ giấy miễn dịch, thì giờ này, tệ lắm cũng kỹ sư!
Mắt của cụ bà chợt nhoà lệ vì xót thương d-ứa con vắn số. Cụ vộI lấy ống tay áo quẹt mắt, liếc nhanh về phía cô ụt Cụ không muốn con bắt gặp mình d-ang yếu lọng Sợ nước mắt lại trào ra, cụ uống vộI một ngụm trà rồI hấp tấp bỏ lên lậu/ D-i d-ược nửa chừng, cụ lại hoa mặt Chân lóng cóng, bước hụt một nhịp cầu thạng
Nhịp thang bước hụt ấy, d-ã lấy d-i sinh mạng cụ bà!
Cái chết của cụ chẳng khác một phép lạ! Lần d-ầu tiên sau 25 năm dài, tất cả con cái tám ngườI, mau mắn tụ về dướI một mái nhà. Anh Cả Vị hấp tấp bỏ mặc phòng mạch d-ương d-ông khách, cùng các hộI d-oàn bề bộn công việc của ạnh Anh Quan hôn vội cô vợ mớI cướI d-ược vài năm, bước vào máy bay một mịnh Chị Trâm dẹp nỗI giận mẹ d-eo d-ẳng trong lòng, hốI hả cùng chồng lái xe xuyên d-ường hầm từ Anh vào Phạp Những d-ứa con từ tứ phương, không ai bảo ai, nhập lại như những nhánh sông cuồn cuộn nước lũ tìm về d-ại dương, chỉ d-ể ngỡ ngàng d-au xót trước một vùng biển cằn khô trơ d-áy!
D-ưa mẹ ra nghĩa trang xong, buổI tốI hôm ấy, bên bàn ăn, tám anh chị em cùng ngồI ngơ ngẩn không ai nói vớI ai câu nạo/ Cô út im lặng dọn cợm Cô d-ể ý tóc anh Vị dạo này bạc gần hết, d-ầu ai cũng thoang thoáng vài sợi trặng Tất cả d-ã mất hẳn cái thói quen d-ùa nghịch ồn ào trong bữa cơm như thuở xựa/ Trong một khoảng khắc bất ngờ, cô chợt thấy mẹ d-ang ngồI hớn hở giữa d-àn cọn Cô không khóc nhưng nước mắt tự nhiên rơi! Chị Trâm ôm nhẹ vai em, giọng chị nghẹn ngào: "Phải chi có mẹ ngày hôm nay, em nhỉ? Cả nhà về d-ông d-ủ thì lại thiếu bóng mẹ\"
Thu-thuyền
5-1999
- Từ khóa :
- Truyện
Gửi ý kiến của bạn